تغییرات جدید قانون بازنشستگی تأمین اجتماعی از سال ۱۴۰۴؛ شرایط و محاسبات جدید بازنشستگی

تغییرات جدید قانون بازنشستگی تأمین اجتماعی از سال ۱۴۰۴؛ شرایط و محاسبات جدید بازنشستگی

با آغاز سال ۱۴۰۴، قانون جدید بازنشستگی تأمین اجتماعی اجرایی شده و تغییرات قابل‌توجهی را در سن و سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی ایجاد کرده است. بر اساس مفاد این قانون، سن بازنشستگی برای مردان از ۶۰ به ۶۲ سال افزایش یافته و سقف سابقه مورد نیاز نیز از ۳۰ سال به ۳۵ سال رسیده است. همچنین، زنان از این پس با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه‌پردازی امکان بازنشستگی خواهند داشت.

لازم به ذکر است که افرادی که تا پیش از تاریخ ۳ مرداد ۱۴۰۳ بیش از ۲۸ سال سابقه بیمه داشته‌اند، مشمول این تغییرات نخواهند شد.

در ادامه این مطلب از وبسایت وحید حاجی زاده کارشناس تنظیم قرارداد کار، جزئیات کامل قانون جدید بازنشستگی، تبصره‌ها و استثنائات آن، نحوه محاسبه سنوات، و شرایط بازنشستگی برای گروه‌های مختلف از جمله زنان شاغل، مشاغل سخت و زیان‌آور، رانندگان، ایثارگران، افراد دارای معلولیت و بیمه‌شدگان با سوابق پایین را به‌صورت دقیق و کاربردی بررسی خواهیم کرد.

هدف قانون جدید بازنشستگی؛ پایداری صندوق‌ها و مقابله با بحران ناترازی

اجرای قانون جدید بازنشستگی تأمین اجتماعی، با هدف ایجاد تعادل در منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی کشور و پاسخ به روند سالمندی جمعیت ایران انجام شده است. این اصلاحات، پس از ماه‌ها بحث و بررسی، سرانجام در تاریخ ۵ اسفند ۱۴۰۳ به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد و از ابتدای سال ۱۴۰۴ لازم‌الاجرا گردید.

طبق مفاد این قانون، تغییراتی اساسی در سن و سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی اعمال شده که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

مردان: سن بازنشستگی از ۶۰ به ۶۲ سال افزایش یافته و حداقل سابقه مورد نیاز به ۱۵ سال رسیده است. سقف سابقه نیز ۳۵ سال تعیین شده است.

زنان: سن بازنشستگی ۵۵ سال باقی مانده، اما حداقل سابقه مورد نیاز برای برخورداری از بازنشستگی به ۱۵ سال افزایش یافته است. حداکثر سابقه مورد پذیرش برای زنان همچنان ۳۰ سال است.

در جدول زیر، مقایسه‌ای بین شرایط بازنشستگی در قانون قبلی و قانون جدید ارائه شده است:

افزایش پلکانی سنوات بازنشستگی بر اساس میزان سابقه بیمه

مطابق قانون برنامه هفتم توسعه، از تاریخ ۳ مرداد ۱۴۰۳ به بعد، تمامی بیمه‌شدگان مشمول نظام جدید بازنشستگی خواهند بود. بر اساس این قانون، وضعیت بازنشستگی افراد با توجه به میزان سابقه بیمه‌پردازی آن‌ها تا زمان مذکور، تعیین شده و در صورت نداشتن حد نصاب لازم، افزایش سنوات به‌صورت پلکانی اعمال می‌شود.

در واقع، افرادی که تا تاریخ ۳ مرداد ۱۴۰۳ کمتر از ۳۰ سال سابقه دارند، باید مطابق جدول زیر، مدت زمان بیشتری بیمه پرداخت کنند تا به شرایط بازنشستگی دست یابند:

جدول افزایش پلکانی سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی:

تداوم پلکانی بودن تا رسیدن به سن قانونی بازنشستگی

روال افزایش پلکانی سنوات، تا زمانی ادامه خواهد داشت که فرد به سن قانونی بازنشستگی برسد؛ یعنی ۶۲ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان. پس از رسیدن به این سن، الزام به ادامه بیمه‌پردازی متوقف می‌شود و شخص در صورت داشتن شرایط، امکان بازنشستگی را خواهد داشت.

مثال کاربردی از محاسبه سابقه مورد نیاز

برای درک بهتر جدول افزایش سنوات، به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنیم فردی دارای ۲۴ سال و ۷ ماه سابقه بیمه است.

طبق جدول، این فرد در بازه ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه قرار می‌گیرد، بنابراین به‌ازای هر سال کسری تا ۳۰ سال، باید ۳ ماه اضافه بیمه پرداخت کند.

• سال‌های کسری تا ۳۰ سال: ۵ سال و ۵ ماه (معادل ۵.۴۱ سال)
• میزان افزایش سابقه: ۵.۴۱ × ۳ ماه = تقریباً ۱۶.۲ ماه ≈ ۱ سال و ۴ ماه
  
  در نتیجه، مجموع سابقه مورد نیاز این فرد برای بازنشستگی برابر است با:

🟢 ۳۰ سال + ۱ سال و ۴ ماه = ۳۱ سال و ۴ ماه سابقه بیمه

شرایط بازنشستگی تأمین اجتماعی با ۲۰ سال سابقه و کمتر

در چارچوب قانون جدید بازنشستگی تأمین اجتماعی، حداقل سابقه لازم برای بازنشستگی از ۱۰ سال به ۱۵ سال افزایش یافته است. این تغییرات از ابتدای سال ۱۴۰۴ اجرایی شده‌اند و شامل شرایط زیر هستند:

🔹 حداقل شرایط بازنشستگی در قانون جدید

• مردان با حداقل ۱۵ سال سابقه بیمه و ۶۲ سال سن امکان بازنشستگی دارند.
  
  
• زنان نیز با ۱۵ سال سابقه بیمه و ۵۵ سال سن مشمول دریافت مستمری بازنشستگی می‌شوند.
  
  
• افرادی که کمتر از ۱۵ سال سابقه دارند، می‌توانند با پرداخت مابه‌التفاوت حق بیمه تا سقف ۱۵ سال، شرایط بازنشستگی را فراهم کنند.

🔹 بازنشستگی با سابقه بین ۱۵ تا ۱۹ سال

اگر فردی بین ۱۵ تا ۱۹ سال سابقه بیمه‌پردازی داشته باشد و به سن بازنشستگی قانونی رسیده باشد، امکان درخواست بازنشستگی برای او وجود دارد. در این حالت، مستمری به‌صورت تناسبی با سابقه پرداخت خواهد شد.

💰 محاسبه مستمری برای سوابق کمتر از ۲۰ سال

میزان حقوق بازنشستگی برای این گروه‌ها، بر اساس میانگین دستمزد دو سال آخر پرداخت حق بیمه محاسبه می‌شود و تناسب مستقیم با تعداد سال‌های سابقه دارد. برای مثال، فردی با ۱۵ سال سابقه، تقریباً نیمی از مستمری کامل را دریافت خواهد کرد.

🔸 توجه: اگر فردی با بیش از ۲۰ سال سابقه بازنشسته شود، طبق ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی، حقوق بازنشستگی او نباید کمتر از حداقل دستمزد مصوب سالانه اداره کار باشد.

شرایط بازنشستگی زنان در قانون جدید

یکی از سوالات رایج برای بسیاری از بانوان این است که آیا شرایط بازنشستگی زنان تغییر کرده است یا خیر؟ در ادامه به‌صورت خلاصه و کاربردی، شرایط فعلی بازنشستگی زنان را بررسی می‌کنیم:

✅ شرایطی که تغییری نکرده‌اند:

• بازنشستگی زنان با ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه بیمه همچنان برقرار است.
  
  
• زنانی که ۳۰ سال سابقه بیمه دارند، می‌توانند پس از رسیدن به ۴۵ سالگی بازنشسته شوند.
  
  
• اگر زنی ۳۵ سال سابقه بیمه داشته باشد، بدون شرط سنی امکان بازنشستگی دارد.

🔄 شرایطی که تغییر کرده‌اند:

• پیش‌تر، زنان با ۱۰ سال سابقه و ۶۰ سال سن می‌توانستند بازنشسته شوند؛
  اما طبق قانون جدید، این عدد به ۱۵ سال سابقه افزایش یافته است.
  
  
• با ۱۵ سال سابقه بیمه، میزان مستمری تقریباً معادل نصف مستمری کامل خواهد بود
  (مثلاً حدود ۱۵ روز حقوق ماهانه).

شرایط ویژه برای زنان سرپرست خانوار در روستا و عشایر

مادرانی که:

• سرپرست خانوار هستند،
  
  
• دارای حداقل ۳ فرزند بوده،
  
  
• و در مناطق روستایی یا عشایری سکونت دارند،

می‌توانند با:

• ۲۰ سال سابقه بیمه و ۴۰ سال سن،
  
• بازنشسته شوند حتی اگر شاغل نباشند.

این افراد حتی می‌توانند بدون شغل رسمی، تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گیرند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور | قانون جدید تأمین اجتماعی

افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور فعالیت دارند، در قانون جدید تأمین اجتماعی از شرایط ویژه‌ای بهره‌مند هستند. در این شرایط، سن بازنشستگی مطرح نیست و افزایش سنوات الزامی نیز برای آن‌ها اعمال نمی‌شود.

🔹 سابقه لازم برای بازنشستگی در مشاغل سخت

• ۲۰ سال سابقه متوالی در شغل سخت: بازنشستگی بدون شرط سنی
  
  
• ۲۵ سال سابقه غیرمتوالی (متناوب): امکان بازنشستگی وجود دارد

🧾 نکته مهم:

هر سال اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور معادل ۱.۵ سال سابقه عادی محاسبه می‌شود. بنابراین، افراد این گروه می‌توانند زودتر بازنشسته شوند.

شرایط بازنشستگی رانندگان تأمین اجتماعی

در قانون جدید، تغییر مستقیمی برای صنف رانندگان اعلام نشده؛ اما شرایط عمومی بازنشستگی آن‌ها بر اساس سابقه بیمه و سن قابل بررسی است.

شرایط عمومی بازنشستگی برای رانندگان

• ۳۰ سال سابقه بیمه: بازنشستگی بدون شرط سنی
  
  
• مردان راننده: ۲۰ سال سابقه + ۶۰ سال سن
  
  
• زنان راننده: ۲۰ سال سابقه + ۵۵ سال سن
  
  
• کمتر از ۲۰ سال سابقه: مردان با ۶۲ سال و زنان با ۵۵ سال بازنشسته می‌شوند
  
  
• رانندگان خودروهای سنگین بین‌شهری: ۲۵ سال سابقه + ۵۵ سال سن

🧾 نکته:
اگر شغل رانندگی به عنوان شغل سخت شناخته شود، مانند رانندگان پایه یک با سابقه بالا، شرط سنی حذف می‌شود.

بیمه و بازنشستگی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی

یکی از اقدامات مثبت سازمان تأمین اجتماعی در سال‌های اخیر، پوشش بیمه‌ای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی (اسنپ، تپسی و...) بوده است.

📌 جزئیات:

• از ابتدای ۱۴۰۴، این رانندگان مشمول بیمه مشاغل آزاد خواهند شد.
  
  
• بیش از ۳۰۰ هزار راننده تاکسی اینترنتی مشمول این طرح هستند.

شرایط بازنشستگی جانبازان در قانون جدید

جانبازان نیز مشمول شرایط خاص بازنشستگی هستند:

شرایط کلی:

• حداقل سابقه: ۲۰ سال
  
  
• بدون شرط سنی
  
  
• میزان مستمری: براساس مجموع سابقه واقعی + سنوات ارفاقی

میزان سنوات ارفاقی بر اساس درصد جانبازی:

• ۲۰٪ تا ۴۰٪ نقص عضو: ۳ تا ۶ سال ارفاقی
  
  
• ۴۰٪ تا ازکارافتادگی کامل: ۶ تا ۱۰ سال ارفاقی

شرایط بازنشستگی معلولان در قانون جدید

معلولان نیز با توجه به نوع و شدت معلولیت، مشمول سنوات ارفاقی می‌شوند.

شرط سنی:

• مردان: ۵۰ سال
• زنان: ۴۵ سال
• حداقل سابقه: ۲۰ سال

سنوات ارفاقی معلولیت شغلی:

• ۲۰٪ تا ۴۰٪: ۵ تا ۸ سال
  
  
• ازکارافتادگی کامل: ارفاق حداکثری

سنوات ارفاقی معلولیت غیرشغلی:

• ۲۰٪ تا ۴۰٪: ۲ تا ۳ سال
  
  
• ۴۰٪ تا کامل: ۳ تا ۶ سال

استثنائات قانون جدید بازنشستگی تأمین اجتماعی

در برخی موارد، افراد از قوانین جدید افزایش سن و سابقه بازنشستگی مستثنی هستند:

آیا بازنشستگی زودتر از موعد امکان‌پذیر است؟

قانون جدید بازنشستگی تامین اجتماعی از اول فروردین ۱۴۰۴ به اجرا درآمده است. طبق این قانون، امکان بازنشستگی پیش از موعد وجود دارد؛ البته حقوق بازنشستگی در این حالت به تناسب سابقه پرداخت بیمه کاهش می‌یابد و کمتر از مستمری کامل خواهد بود. به عنوان مثال، بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه، تقریبا نیمی از مستمری کامل را شامل می‌شود.

چه افرادی می‌توانند زودتر بازنشسته شوند؟

• افراد با ۳۵ سال سابقه بیمه، بدون توجه به سن، قادر به بازنشستگی هستند.
  
  
• مردان با حداقل ۳۰ سال سابقه بیمه و سن ۵۰ سال، و زنان با همین سابقه و سن ۴۵ سال، مشمول بازنشستگی پیش از موعد می‌شوند.
  
  
• افرادی که حداقل ۱۵ سال سابقه بیمه دارند، با رسیدن به سن بازنشستگی قانونی (۶۲ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان) می‌توانند درخواست بازنشستگی دهند.
  
  
• همچنین گروه‌هایی مانند جانبازان و معلولان شرایط ویژه و استثنایی برای بازنشستگی دارند که در بخش‌های قبلی بررسی شد.

نحوه محاسبه حقوق در بازنشستگی پیش از موعد

اگر سابقه بیمه بالاتر از ۲۰ یا ۳۰ سال باشد ولی مستمری محاسبه شده کمتر از حداقل حقوق مصوب اداره کار باشد، سازمان تأمین اجتماعی آن را به حداقل حقوق افزایش می‌دهد.

برای افرادی که سابقه کمتری از ۲۰ سال دارند، این جبران انجام نمی‌شود و مستمری دقیقا متناسب با سابقه پرداخت حق بیمه خواهد بود.

راه‌های قانونی افزایش سابقه بیمه برای بازنشستگی زودتر

اگر سابقه بیمه کافی ندارید، می‌توانید با روش‌های زیر سابقه خود را افزایش دهید:

۱. پرداخت بیمه اختیاری و خرید سابقه

• اگر در دوره‌ای شاغل نبوده‌اید یا بیمه رد نشده، می‌توانید از بیمه اختیاری (خویش فرما) استفاده کنید و خودتان حق بیمه را پرداخت کنید.
  
  
• افراد زیر ۵۵ سال: تنها کافی است حداقل ۳۰ روز سابقه بیمه (اجباری یا اختیاری) داشته باشند تا بتوانند ثبت‌نام کنند.
  
  
• افراد بالای ۵۵ سال: علاوه بر ۳۰ روز سابقه، باید به ازای هر سال بالاتر از ۵۵، سابقه معادل را داشته یا خریداری کنند. مثلاً فرد ۶۰ ساله باید ۵ سال سابقه داشته باشد.
  
  
• افرادی که حداقل ۱۰ سال سابقه دارند: از محدودیت‌های سنی معاف هستند و با هر سنی می‌توانند بیمه اختیاری بگیرند.
  
  
• میزان مستمری در بیمه اختیاری کاملا وابسته به مبلغ حق بیمه پرداخت شده و مدت سابقه است.

۲. خرید سابقه بیمه سال‌های قبل

• اگر به سن بازنشستگی رسیده‌اید اما سابقه شما کمتر از ۱۵ سال است، می‌توانید با خرید سابقه آن را کامل کنید.
  
  
• مثال: مردی ۶۲ ساله با ۷ سال سابقه می‌تواند ۸ سال سابقه خریداری کند تا به ۱۵ سال برسد و مستمری حداقلی دریافت نماید.

مراحل خرید سابقه:

• به سایت eservices.tamin.ir مراجعه و وارد حساب کاربری شوید.
  
  
• از منوی «امور بیمه‌شدگان» گزینه «تکمیل سوابق کسری از ماه» را انتخاب کنید.
  
  
• مدارک و تعداد روزهای کسری را وارد و قرارداد خرید سابقه را ثبت کنید.
  
  
• روش پرداخت (نقدی یا اقساط) را انتخاب و مبلغ را پرداخت کنید تا قرارداد خرید سابقه صادر شود.

۳. احتساب سابقه خدمت سربازی

• مردان با حداقل دو سال سابقه بیمه قبل از خدمت سربازی، می‌توانند سابقه سربازی را با پرداخت هزینه به بیمه خود اضافه کنند.
  
  
• اگر خدمت سربازی پیش از ۷ مرداد ۱۳۸۵ به پایان رسیده باشد، این سابقه به‌صورت خودکار بدون هزینه به سوابق بیمه اضافه می‌شود.

۴. پیگیری سوابق بیمه ناقص یا ثبت نشده

• اگر سابقه بیمه‌ای در گذشته توسط کارفرما ثبت نشده، می‌توانید از طریق شکایت به سازمان تأمین اجتماعی اقدام و آن سوابق را وارد پرونده خود کنید.
  
  
• برای مشاهده سوابق بیمه، می‌توانید مقاله «مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی» را مطالعه کنید.

نکته مهم

اگر در دو سال آخر بیمه، از بیمه بیکاری یا مرخصی استعلاجی استفاده کرده باشید، ممکن است میانگین حقوق محاسبه شده کاهش یابد. چرا که مستمری بازنشستگی براساس میانگین حقوق دو سال آخر محاسبه می‌شود.